Vicífhoclóir:Leagan amach

Ón Vicífhoclóir, an foclóir ábhair shaor.



Struchtúr Leathanaigh / Page Structure[cuir in eagar]

Pages are divided into language sections:
  1. International Conventions & Symbols {{-idir-}} {{-inter-}}
  2. Irish
  3. Scottish Gaelic
  4. Manx
  5. Other languages in alphabetical order of their Irish names

After that come:

  1. Categories
  2. Interwiki Links

Bíonn na leathanaigh dhá roinnt i míreanna teangacha:

  1. Gnásanna & Siombailí Idirnáisiúnta {{-idir-}}
  2. Gaeilge
  3. Gaeilge na hAlban (Gàidhlig)
  4. Gaeilge Mhanann
  5. Teangacha eile in ord aibitre de réir a n-ainmneacha Gaelacha

Ina dhiaidh sin cuirtear isteach:

  1. Catagóirí
  2. Naisc Idirvicí

An Ghaeilge[cuir in eagar]

For the most part, entries will follow this pattern but you will find details that don't relate to Irish in the Other langauges section below.

Don chuid is mó, leanfaidh na hiontrálacha an patrún seo ach gheobhaidh tú sonraí nach mbaineann leis an nGaeilge thíos sa mhír Teangacha eile.

Struchtúr bunúsach / Basic structure[cuir in eagar]

  1. Vicipéid Link. (if an article exists!!) e.g. {{vicipéid|word}}
  2. Language. e.g. {{t|ga}}
  3. Pronunciation. {{-fuaim-}} / {{-phon-}}
    1. IPA. {{IPA}} template
    2. Audio.
  4. Etymology. {{-sanas-}} / {{-etym-}}
  5. Part of speech.
    Order:
    1. Word & Inflection.
    2. Definition. Numbered list of definitions (#)
      1. Synonyms. For a particular meaning {{synn}}
      2. Antonyms. For a particular meaning {{ant}}
    3. Variant forms. {{mal}} / {{var}}
      Dialect & older spellings, alternate genders, etc.
    4. Synonyms. All meanings {{synn}}
    5. Antonyms. All meanings {{ant}}
    6. See also. Unordered list of links (*)
    7. Translations. {{-aistr-}} / {{-trans-}}
  6. References. {{-tag-}} / {{-ref-}}

All entries should have the sections in bold.


Inflected forms (e.g. genitive singular of a noun) will have a shorter entry. See Inflected forms.

Languages other than Irish will have a shorter entry. See Other languages.

  1. Nasc Vicipéid. (má tá alt ann!!) m.sh. {{vicipéid|focal}}
  2. Teanga. m.sh. {{t|ga}}
  3. Fuaimniú. {{-fuaim-}}
    1. IPA. Teimpléad {{IPA}}
    2. Comhad Fuaime.
  4. Sanasaíocht. {{-sanas-}}
  5. Roinn cainte.
    Ord:
    1. Focal & Infhilleadh.
    2. Sainmhiniú. Liosta uimhrithe (#)
      1. Comhchiallaigh. Sainmhíniú ar leith {{comh}}
      2. Frithchiallaigh. Sainmhíniú ar leith {{frith}}
    3. Leaganacha malartacha. {{mal}}
      Litrithe canúnacha nó sean-litrithe, inscneacha malartacha, srl.
    4. Comhchiallaigh. Gach sainmhíniú {{comh}}
    5. Frithchiallaigh. Gach sainmhíniú {{frith}}
    6. Féach. Naisc i liosta gan ord (*)
    7. Aistriúcháin. {{-aistr-}}
  6. Tagairtí. {{-tag-}}

Ba cheart go mbeadh na míreanna i gcló trom i ngach iontráil.


Beidh iontráil níos giorra ann d’fhoirmeacha infhillte (m.sh. ginideach uatha ainmfhocail). Féach Foirmeacha infhillte.

Beidh iontráil níos giorra ann do theangacha eile. Féach Teangacha eile.

Fuaimniú / Pronunciation[cuir in eagar]

Teimpléad ceannteidil: {{-fuaim-}} / Header template: {{-phon-}}

Under construction!

Consain / Consonants[cuir in eagar]

Litir Leathan Caol
b
bh w
c k c
ch x ç
d d̪ˠ
dh ɣ j
f
g g ɟ
gh ɣ j
h h h
l l̪ˠ
m
mh w
Litir Leathan Caol
n n̪ˠ
ng ŋ ɲ
p
ph
r ɾˠ ɾʲ
s ʃ
sh h h
t t̪ˠ
th h h
v
x ksˠ
z z z


Consonant
phonemes
Labial Coronal Dorsal Glottal
Bilabial Labio-
dental
Labio-
velar
Dental Alveolar Post-
alveolar
Palatal Velar
Plosive

        t̪ˠ
 
d̪ˠ
 
 
 
     
c
 
ɟ
k
 
ɡ
 
   
Fricative/
Approximant
   
 
  w
 
   
 
   
ʃ
   
ç
 
j
x
 
ɣ
 
h  
Nasal  
          n̪ˠ
 
   
       
ɲ
  ŋ
 
   
Tap                   ɾˠ
ɾʲ
               
Lateral
approximant
              l̪ˠ
 
   
               

(Irish phonology @ Wikipedia)

Gutaí / Vowels[cuir in eagar]

The vowel phonemes of Connacht Irish
The vowel phonemes of Munster Irish
The vowel phonemes of Ulster Irish
Aonfhoghair
Monophthongs
Fada Gearr
ɪ
ʊ
ɛ
ɔ
/ ɑː a / æ / ɑ
ə
Défhoghair
Diphthongs
Fuaim Sampla
əi leigheas /lʲəɪsˠ/ [lʲɛ̈ɪ̈sˠ]
əu (au) feabhas /fʲəusˠ/ [fʲɜ̟ʊsˠ]
ciall /ciəl̪ˠ/
thuas /huəsˠ/ [huɐsˠ]
buail /bˠuəlʲ/ [bˠuɪ̽lʲ]


Sanasaíocht / Etymology[cuir in eagar]

Teimpléad ceannteidil: {{-sanas-}} / Header template: {{-etym-}}

  • Write name of languages as bold links, e.g. '''[[Ind-Eorpais]]'''
  • Write roots or related words in italics, e.g. ''*wes-''
  • Write meanings of words in quotation marks, e.g. "fan, cónaigh"
  • Scríobh ainmneacha teangacha mar naisc agus i gcló trom, m.sh. '''[[Ind-Eorpais]]'''
  • Scríobh fréamha nó focail ghaolmhara i gcló iodáileach, m.sh. ''*wes-''
  • Scríobh bríonna na bhfocal i gcomharthaí athfhriotail, m.sh. "fan, cónaigh"
{{-sanas-}}
'''[[Nua-Ghaeilge Chlasaiceach]]''' ''a-bhus''; ón '''[[Sean-Ghaeilge]]''' ''i foss, i fos, i fus'' 
"i stad, i bhfanacht".  Tháinig ''foss'' "stad, stop, cónaí" ón g'''[[Comh-Cheiltis]]''' ''*wos-to-'' 
(cf. '''[[Breatnais]]''' ''gwas'' "cónaí"); ón bhfréamh '''[[Ind-Eorpais|Ind-Eorpaise]]''' ''*wes-'' 
"fan, cónaigh". Gaolmhar leis an bhfocal '''[[Béarla]]''' ''[[was]]''.

Sanasaíocht

Nua-Ghaeilge Chlasaiceach a-bhus; ón Sean-Ghaeilge i foss, i fos, i fus "i stad, i bhfanacht". Tháinig foss "stad, stop, cónaí" ón gComh-Cheiltis *wos-to- (cf. Breatnais gwas "cónaí"); ón bhfréamh Ind-Eorpaise *wes- "fan, cónaigh". Gaolmhar leis an bhfocal Béarla was.

Ranna cainte / Parts of speech[cuir in eagar]

Header template Inflection templates

Noun

{{-noun-}} {{ainm 1}} / {{ainm 2}} / {{ainm 3}} /
{{ainm 4}} / {{ainm 5}} / {{ainm nr}}
Noun form
{{-nounf-}}

Adjective

{{-adj-}} {{adj.}}
Adjective form
{{-adjf-}}

Adverb

{{-adv-}}

Verb

{{-verb-}} {{verb}}
Verb form
{{-verbf-}}

Preposition

{{-prep-}}

Interjection

{{-int-}}
Teimpléad ceannteidil Teimpléid infhillidh

Ainmfhocal

{{-ainm-}} {{ainm 1}} / {{ainm 2}} / {{ainm 3}} /
{{ainm 4}} / {{ainm 5}} / {{ainm nr}}
Foirm ainmfhocail
{{-fainm-}}

Aidiacht

{{-aid-}} {{aid.}}
Foirm aidiacht
{{-faid-}}

Dobhriathar

{{-dobh-}}

Briathar

{{-briath-}} {{briath}}
Foirm bhriathair
{{-fbriath-}}

Réamhfhocal

{{-rfh-}}

Intriacht

{{-int-}}


Focal & Infhilleadh / Word & Inflection[cuir in eagar]

Sainmhiniú / Definition[cuir in eagar]

Leaganacha malartacha / Variant forms[cuir in eagar]

{{mal}} {{var}}

{{.mal}}

Sampla / Example

madra
Mal: mada, madadh
{{mal}} '''[[mada]]''', '''[[madadh]]'''
mada
mada, fir.⁴ (iol. madraí)
  1. Leagan malartach de madra.
{{ainm 4|f|madraí}}
# {{.mal|madra}}

Comhchiallaigh / Synonyms[cuir in eagar]

{{synn}}

{{comh}}

Samplaí / Examples[cuir in eagar]

Comhchiallaigh a bhaineann le sainmhíniú ar leith / Synonyms for a particular meaning[cuir in eagar]

buachaill
{{ainm 3|f|buachalla|buachaillí}}
# [[gasúr|Gasúr]]; fear óg gan phósadh. {{comh|garsún|gasúr}} {{frith|cailín}}
# [[tréadaí|Tréadaí]] óg, [[aoire]] óg.<ul><li><!-- 
 -->'''Buachaill bó,''' aoire bó.  '''Buachaill caorach,''' aoire.<!-- 
 --></li></ul>
...ar lean

buachaill, fir.³ (gu. buachalla, iol. buachaillí)

  1. Gasúr; fear óg gan phósadh.
    Comhchiallaigh: garsún, gasúr.
    Frithchiallaigh: cailín.
  2. Tréadaí óg, aoire óg.
    • Buachaill bó, aoire bó. Buachaill caorach, aoire.
  3. ...ar lean

Comhchiallaigh a bhaineann le gach sainmhíniú / Synonyms for all meanings[cuir in eagar]

Mars
{{ainm 4|f|gan}}
# An ceathrú [[plainéad]] amach ón n[[grian]] a leanann [[fithis]] idir
fithis an [[domhan|domhain]] agus fithis [[Iúpatar|Iúpatair]].
# [[dia|Dia]] Rómhánach an chogaidh, a ionannaítear leis an dia Gréagach [[Airéas]].
{{comh|Máirt|eang=:}}

Mars, fir.⁴ (gu. Mars)

  1. An ceathrú plainéad amach ón ngrian a leanann fithis idir fithis an domhain agus fithis Iúpatair.
  2. Dia Rómhánach an chogaidh, a ionannaítear leis an dia Gréagach Airéas.
Comhchiallaigh: Máirt.

Eang / Indent[cuir in eagar]

You can give the synonym list another indent through the eang= parameter

Is féidir eang eile a thabhairt do liosta na gcomhchiallach tríd an paraiméadar eang=.

{{comh|Máirt|eang=10px}}
{{comh|Máirt|eang=10%}}
{{comh|Máirt|eang=10em}}

Frithchiallaigh / Antonyms[cuir in eagar]

{{ant}}

{{frith}}

Samplaí / Examples

See Synonyms above.

Féach Comhchialliagh thuas.

Féach / See also[cuir in eagar]

{{féach}} {{see}}

Sampla / Example

beo
Féach bith.
{{féach|bith}}.

Aistriúcháin / Translations[cuir in eagar]

Teimpléad ceannteidil: {{-aistr-}} / Header template: {{-trans-}}

Use the templates {{(}} and {{)}} to put a box around the translations. If you have a long list of translations it can be divided using the {{-}} template. Insert the particular meaning of the word as a parameter of the {{(}} template.

If there is only one translation for the word in a particular language, you only need use the {{trans}} template (see below), but if there are more translations (in the same language) you will need to use the {{trans2}} template as well.

Bain feidhm as na temipléid {{(}} agus {{)}} chun bosca a chur timpeall na n-aistriúchán. Má tá liosta fada aistriúchán ann, is féidir é a roinnt leis an teimpléad {{-}}. Cuir an bhrí áirithe den fhocal isteach mar pharaiméadar sa teimpléad {{(}}.

Má tá aistriúchán amháin ann don fhocal i dteaga áirithe, níl ort ach an teimpléad {{aistr}} a úsáid (féach thíos), ach má tá níos mó aistriúchán ann (sa teanga chéanna) beidh gá agat leis an teimpléad {{aistr2}} freisin.

Samplaí / Examples[cuir in eagar]

líofa
{{-aistr-}}
{{(|Éasca, saoráideach, pras, snoite, snasta.}}
{{aistr|en|fluent}}
{{aistr|fr|fluent}}
{{aistr|de|fließend}}
{{-}}
{{aistr|nl|vloeiend}}
{{aistr|ru|плавный}}
{{)}}

Aistriúcháin


cat
{{-aistr-}}
{{(||C}}
{{aistr|cy|cath}} {{bain}}
{{aistr|br|kazh}} {{fir}}
{{aistr|kw|cath}}
{{-|C}}
{{aistr|gd|cat}} {{fir}}
{{aistr|gv|kayt}}
{{--}}
{{aistr|en|cat}}
{{aistr|ca|gat}} {{fir}}
{{aistr|fr|chat}} {{fir}}, {{aistr2|fr|chatte}} {{bain}}
{{aistr|de|Katze}} {{bain}}
{{-}}
{{aistr|is|köttur}} {{fir}}
{{aistr|it|gatto}} {{fir}}
{{aistr|oc|gat}} {{fir}}
{{aistr|es|gato}} {{fir}}
{{)}}

Aistriúcháin

Tagairtí / References[cuir in eagar]

Teimpléad ceannteidil: {{-tag-}} / Header template: {{-ref-}}

Include a list of references you used to write the entry.
  • Put an asterisk at the beginning of each line to make an unordered list.
  • Alphabetical order of family name or title.
  • Put links last in alphabetical order.

Cuir isteach liosta tagairtí a d’úsáideadh agus tú ag scríobh an iontráil.

  • Cuir réiltín ag tús gach líne chun liosta neamhordaithe a chruthú.
  • Ord aibítre de réir an sloinne nó an teidil.
  • Cuir naisc idirlín ag bun an liosta in ord aibítre.


Tagairtí

{{-tag-}}
*{{t:de}}
*{{t:od}}
*{{t:fb}}
*{{t:geir}}
*{{t:sdb}}



Foirmeacha infhillte / Inflected forms[cuir in eagar]

  1. Language. e.g. {{-ga-}}
  2. Pronunciation. {{-fuaim-}} / {{-phon-}}
    1. IPA. {{IPA}} template
    2. Audio.
  3. Part of speech.
    1. Word. i.e. {{pn}}
    2. ‘Form of’ link.

The ‘form of’ templates state what the form is and link back to the main entry.

They start with a . (full stop / period) and are the same as the abbreviations used in the inflection templates, e.g. genitive singular appears in the inflection as gu. (ginideach uatha) so the ‘form of’ template is {{.gu}}.

  1. Teanga. m.sh. {{-ga-}}
  2. Fuaimniú. {{-fuaim-}}
    1. IPA. Teimpléad {{IPA}}
    2. Comhad Fuaime.
  3. Roinn cainte.
    1. Focal. .i. {{pn}}
    2. Nasc ‘foirm de’.

Insíonn na teimpléid ‘foirm de’ céard í an fhoirm seo agus cuireann siad isteach nasc don bhuniontráil.

Tosaíonn siad le . (ponc, lánstad) agus bíonn beagnach an cruth céanna acu agus na giorrúcháin sna teimpléid infhillte, m.sh. bíonn an ginideach uatha san infhilleadh mar gu. agus mar sin is {{.gu}} cruth an teimpléid ‘foirm de’.


Sampla / Example

sráid

sráid, bain.² (gu. sráide, iol. sráideanna)


sráide
{{-ga-}}
{{-fuaim-}}
*IPA: {{IPA|/sˠɾˠɑːdʲə/}}
{{-ainm-|ga}}
{{pn}}
# {{.gu|sráid}}

sráide

  1. Ginideach uatha de sráid.

sráideanna
{{-ga-}}
{{-fuaim-}}
*IPA: {{IPA|/sˠɾˠɑːdʲən̪ˠə/}}
{{-ainm-|ga}}
{{pn}}
# {{.iol|sráid}}

sráideanna

  1. Iolra de sráid.

Teangacha eile / Other languages[cuir in eagar]

  1. Language. e.g. {{-ga-}}
  2. Pronunciation. {{-fuaim-}} / {{-phon-}}
    1. IPA. {{IPA}} template
    2. Audio.
  3. Etymology. {{-sanas-}} / {{-etym-}}
  4. Part of speech.
    1. Word & Inflection.
    2. Definition. Numbered list of definitions (#)
    3. Variant forms. {{mal}} / {{var}}
      Dialect & older spellings, alternate genders, etc.
    4. See also. Unordered list of links (*)
  5. References. {{-tag-}} / {{-ref-}}

All entries should have the sections in bold.

  1. Teanga. m.sh. {{-ga-}}
  2. Fuaimniú. {{-fuaim-}}
    1. IPA. Teimpléad {{IPA}}
    2. Comhad Fuaime.
  3. Sanasaíocht. {{-sanas-}}
  4. Roinn cainte.
    1. Focal & Infhilleadh.
    2. Sainmhiniú. Liosta uimhrithe (#)
    3. Leaganacha malartacha. {{mal}}
      Litrithe canúnacha nó sean-litrithe, inscneacha malartacha, srl.
    4. Féach. Naisc i liosta gan ord (*)
  5. Tagairtí. {{-tag-}}

Ba cheart go mbeadh na míreanna i gcló trom i ngach iontráil.


Sampla / Example[cuir in eagar]

rue
{{-fr-}}
{{-fuaim-}}
*IPA: {{IPA|['ʁy]}}
{{-ainm-|fr}}
{{pn}} {{bain}}
# [[sráid|Sráid]].
Fraincis

Fuaimniú

  • IPA: ['ʁy]

Ainmfhocal

rue bain.

  1. Sráid.