Jump to content

Úsáideoir:Marcas.oduinn/Foilsithe/Ainmfhocail 5ú/180425

Ón Vicífhoclóir, an foclóir ábhair shaor.

Is baininscneach iad formhór na n-ainmfhocal sa chúigiú díochlaonadh; is firinscneach iad, áfach, ainmfhocail fhireanna teaghlaigh (m.s. athair), agus na huimhreacha 20, 30 srl. (m.s. fiche, tríocha). Féadann an t‑ainmneach uatha críochnú ar: consain chaola ‑id, ‑in(n), ‑ir (níos annamha ‑ig, ‑il); guta.

Is í saintréith an cúigiú díochlaonadh ná an ginideach uatha agus consan leathan aige. Tá sé de nós ag an tabharthach uatha bheith caol.

Is tréaniolraí iad de ghnáth iolraí an chúigiú dhíochlaonta, seachas correisceacht nó dhó.

Is ionann foirmeacha an ghairmigh, idir uatha agus iolra, agus an t‑ainmneach.

Níl ann ach líon beag[1] ainmfhocal sa chúigiú díochlaonadh.

Ginideach

[cuir in eagar]

Is é an gnáthriail é don chúigiú dhíochlaonadh ná go gcríochnaíonn an ginideach uatha ar chonsan leathan. Is féidir fréamh chonsain chaoil a leathnú, go minic le hiarmhír ‑ach; nó le hiarmhír ‑(a)d nó ‑(a)n(n) d'fhréamh ghuta.

Tabharthach

[cuir in eagar]

Cruthaítear tabharthach uatha an chúigiú dhíochlaonadh ón nginideach uatha agus é chaolaithe. Toisc go bhfuil consain chaola ag formhór na fréamchacha, áfach, is deacair é, an fhoirm a aithint.

Is é an sampla is suntasaí ná Éire:

Samplaí eile a chloistear go coitianta:

Tá beagán ainmfhocal ann sa chúigiú dhíochlaonadh a chríochaíónn ar ‑in(n), dárb ionann a n-ainmneach uatha agus an buntabharthach uatha.

Lagiolraí

[cuir in eagar]

Is í saintréith lagiolra ná gurb ionann an ginideach iolra agus an ainmneach uatha. D'fhéadfaí a rá nach bhfuil a leithéid sa chúigiú dhíochlaonadh.

Tréaniolraí

[cuir in eagar]

Is í saintréith tréaniolra ná gurb ionann an ginideach iolra agus an ainmneach iolra.

Cruthaítear iolraí an chúigiú dhíochlaonadh go rialta le foirm an ghinidigh uatha +&nbps;a.

  • -ach + a:
  • -n + a:


Tá líon beag ainmfhocal ann a bhfuil ginideach uatha ar chonsan leathan acu, agus tréaniolra acu a chruthaítear leis an bhfoirm úd caolaithe (le coimriú más gá) + ‑eacha


Tá líon beag ainmfhocal ann a bhfuil tréaniolraí acu, a chruthaítear leis an nginideach uatha (chaolaithe más gá) + (i)‑í

  • díle , díleann, dílí
  • Nollaig, Nollag, Nollaigí
  • Na huimhreacha:


A full bare-from example is shown below for cathair.

cathair Uatha Iolra
Ainmneach cathair cathracha
Gairmeach a chathair a cathracha
Genitive cathrach cathracha
Dative cathair cathracha

Neamhiolraí

[cuir in eagar]

Chuimsítear sa chúigiú dhíochlaonadh, iolraí atá "scoth‑lag", áit gurb ionann an ginideach iolra agus an ginideach uatha.

  • cara, gs. -d, tu. -id, ai. cairde, gi. -d (also strong)
  • caora, gs. -ch, tu. -igh, ai. -igh, gi. -ch
  • comharsa, gs. -n, tu. -in, ai. -na, gi. -n
  • dearca, gs. -n, tu. -in, ai. -in, gi. -n
  • eo, gs. iach, tu. iaich, ai. iaich, gi. iach (lit.)
  • faocha, gs. -n, tu. -in, ai. -in, gi. -n
  • lacha, gs. -n, tu. -in, ai. -in, gi. -n
  • pearsa, gs. -n, tu. -in, ai. -na, gi. -n

Neamhiolraí eile:

  • bráthair, gu. bráthar, ai. bráithre, gi. bráithre
  • ionga, iongan, ingne, ingne
  • talamh, talún, tailte, tailte

Ainmfhocail fhirinscneacha

[cuir in eagar]

De ghnáth, is baininscneach iad ainmfhocail an chúigiú dhíochlaonta.

Is iad a leanas na hainmfhocail fhirinscneacha:

Ainmfhocail ildíochlaonacha

[cuir in eagar]
  • Le haghaidh fáil an chúigiú dhíochlaonadh a chríochnaíonn ar ghuta, féach an liosta san aguisín 4.

Teimpléid Vicífhoclóra

[cuir in eagar]

Notaí

[cuir in eagar]
  1. ↑ Ag 22 Feabhra 2018, níl ach 161 iontráil sa Wiktionary Category, agus cuid dóibh leagain mhalartacha nó comhfhocail
  2. ↑ Keep your friends close, but your enemies closer

Naisc sheachtracha

[cuir in eagar]

Féach freisin

[cuir in eagar]



Catagóir Aguisíní Gaeilge Ainmfhocail 5ú

Aisghafa ó "https://ga.wiktionary.org/w/index.php?title=Úsáideoir:Marcas.oduinn/Foilsithe/Ainmfhocail_5ú/180425&oldid=56702"